Daididau

  • ThePlus Audio

ИГИЛ

Тува Республикасынан келген жанкүйерлерден сыйлық

Игил — екі ішекті ысқышты музыкалық аспап, Туваның ең көне музыкалық аспабы болып саналады. Ежелде игилдің ұзақ дыбысы емдік, тазартатын қасиетке ие және рухтармен байланыс орната алады деп сенген.

Аспапты көбінесе орындаушы өзі жасаған, ата-бабадан мұра болған дәстүрлі технологияны пайдаланып. Аспаптың корпусы қарағай, самырсын немесе балқарағай ағашының бір бөлігінен ойылып жасалып, шөміш пішінінде мойынға қарай тарылған. Ең әуезді дыбыс найзағай соққан ағаштан болады деп сенген, өйткені мұндай ағаш тығыз болып келеді. Ысқыш талдың иілген бұтағынан жасалып, ішектері жылқының қылынан тартылған. Аспаптың ұзындығы әдетте 80–90 см, ал ішектері жылқы қылымен байланысты болған. Игилді көбінесе жылқы басының пішінімен ойылған оюмен әшекейлеген, себебі тувалықтар бұл аспапты өздерінің ең сенімді серігі — жылқымен байланыстырады.

Ежелгі аңыздарда аспапты жасау процесінің күрделілігі, ағашты дұрыс таңдаудың маңыздылығы мен оны мұқият өңдеу туралы айтылады. Аңызға сәйкес, игилді ойнау рәсімдермен қатар жүріп, сиқырлы әрі терең дыбыс шығарған. Аймақтың дәстүрлі музыкасы саналатын тувалық көмеймен ән айту осы аспаппен тығыз байланысты. Тувалықтар игилдің әуені дауыстың тембрі мен интонациясын ашуға көмектеседі деп есептейді.